محمدرضا خاکی

زندگی‌نامه

سال 1329 در کرمانشاه به دنیا آمد. از نوجوانی به تئاتر علاقه‌مند شد. در آن زمان در مدرسه تئاتر اجرا می‌کرد و بازیگری تئاتر را بسیار دوست داشت. در همان دوران در مسابقات هنری اردوی رامسر در رشته تئاتر شرکت کرد و برای بازیگری‌اش مدال کشوری گرفت.

زمانی که هنوز دانش‌آموز بود، بهرام بیضایی دوره دوماهه‌ای را در کرمانشاه برگزار کرد. محمدرضا از طریق مدیر مدرسه‌اش از برگزاری این دوره آگاه شد و با این‌که بیشتر افراد حاضر در کلاس بزرگسال بودند، در آن کلاس‌ها شرکت کرد. این دوره در دفتر فرهنگ و هنر آن زمان برگزار شد و آموزش‌ها و گفته‌های بهرام بیضایی، مسیر زندگی محمدرضا خاکی را تغییر داد. بعد از آن، علاقه‌اش به تئاتر و بازیگری بیشتر شد و به مطالعه پرداخت و بعد از سربازی به دانشکده هنرهای زیبا رفت. اتفاقاً در همان زمان بهرام بیضایی مدیر گروه آن‌ها بود. او ضمن تحصیل، در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان نیز به عنوان مربی تئاتر فعالیت کرد.

مقطع لیسانس را که به پایان رساند، چون در ایران مقطع بالاتری برای تئاتر و هنرهای نمایشی وجود نداشت، در رشته باستان‌شناسی و تاریخ هنر کنکور داد و پذیرفته شد. دقیقاً روزی که برای ثبت نام به دانشگاه می‌رفت، تصادفاً یکی از استادانش را دید. او محمدرضا را تشویق کرد تا در رشته‌ای که به آن علاقه دارد ادامه تحصیل بدهد و به او پیشنهاد کرد که به فرانسه برود. به فرانسه رفت و تحصیل را دوباره از مقطع لیسانس آغاز کرد و تا دکتری ادامه داد. محمدرضا خاکی همزمان با تحصیل در رشته تئاتر در فرانسه، در رشته علوم تربیتی نیز تحصیل کرد و توانست لیسانس این رشته را نیز بگیرد.

با این‌که به بازیگری بسیار علاقه‌مند بود، اما به خاطر مادرش که بازیگری را دوست نداشت هرگز بازی نکرد؛ تا این که بعد از انقلاب به بازیگری روی آورد و در نمایشی که در تالار سنگلج اجرا می‌شد بازی کرد. منتقدان نقدهای بسیار خوبی درباره بازی او نوشتند، اما اجرای این نمایش با رفتن او به فرانسه مصادف شد.

محمدرضا خاکی فیلم‌هایی چون «خط آفتاب» و «تصویرم در آینه نیست» را کارگردانی کرده است. همچنین نمایشنامه‌هایی چون «آتش‌سوزی‌ها» نوشته وجدی معود، «هنرمند گرسنگی و خروج از گرسنگی هنرمند» نوشته تادئوش روژه‌ویچ، «پرتره» نوشته اسلاومیر مروژک، «دومین محاکمه سقراط» نوشته آلن بدیو و «آه، شب شیرین» نوشته تادئوش کانتور را نیز ترجمه کرده است.

استاد محمدرضا خاکی از سال 1397 به عضویت مؤسسه هنرمندان پیشکسوت درآمده است.