به گزارش روابط عمومی موسسه هنرمندان پیشکسوت، نیکنام حسینی‌پور، چهارشنبه دهم دی ماه با زینب سادات عارفی استاد زردوزی و دارنده نشان درجه یک هنری، متخلص به «محبوب» دیدار کرد.
سرمه‌دوزی عاملی برای انتقال فرهنگ
ابتدای این دیدار نیکنام حسینی‌پور مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت اظهار کرد: این هنر می‌تواند منجر به انتقال فرهنگ ما به کشورهای دیگر شود اما کسانی که باید دغدغه این حوزه را داشته باشند چندان به این زمینه توجه ندارند. همچنین تعداد افرادی که در ایران به صورت حرفه‌ای به این کار مشغول هستند به تعداد انگشتان دست می‌رسد.وی همچنین گفت: مکتب فرانکفورت در آلمان شکل گرفت و چند تن از فلاسفه چون آدورنو نسبت به وضعیت فرهنگ و هنر انتقاد داشته و مطرح کردند که هنر و فرهنگ نباید تجاری‌سازی شود از این رو که هنر با تجاری شدن به مرور روح خود را از دست می‌دهد. پس از آن نیز کسانی چون هابرماس و دیگرانی آمدند که به روند سرمایه‌داری در جهان غرب انتقاد داشتند. به نظر من در ایران نیز چنین اتفاقی به نوعی دیگر در حال رخ دادن است.
تجاری‌سازی سبب از بین رفتن هنر می‌شود
سادات عارفی گفت: در حال حاضر نمایشگاهی در موزه ملی برای احیای هنرهای فراموش شده درحال برگزاری است که در اینجا هم از کاربردی بودن اثر حرف می‌زدند؛ اما اصولا کارهای من تزیینی است و دو نمونه از آن نیز در این نمایشگاه حضور دارد. این هنرمند اظهار کرد: عامل فراموش شدن برخی از هنرها افرادی هستند که می‌توانند آن را حفظ کنند اما در آن کار کوتاهی می‌کنند، به عنوان نمونه خانه‌های قدیمی بسیاری در کشور وجود دارد که می‌توان به راحتی آن را به موزه تبدیل کرد تا هر هنرمندی یک ماه آثار خود را در آن به نمایش بگذارد.محبوب عنوان کرد: چون من امکان آموزش برای تعداد زیادی که داوطلب آموزش این هنر بودند را ندارم ، تصمیم به نوشتن کتاب آموزشی کردم. تصمیم گرفتم حال که نمی‌توانم این هنر را آموزش دهم، زر دوزی را به نوعی دیگر منتقل کنم که مثلا دختری در روستا نیز بتواند این هنر را فرا گیرد. از این رو به نظرم آمد انتقال تجربیات و آموزش این هنر از طریق کتاب آن هم دو زبانه بهترین کار است. البته نداشتن تولید سرمه با تنوع های لازم در ایران،باعث شده برای آموزش این هنر مشکل نبود متریال را داشته باشم.
وی افزود: در این صورت هم فردی خارج از کشور و هم دختری روستایی و هم هر شخص دیگری به راحتی می‌تواند از این آموزش بهره‌مند شود. به همین جهت از همه کارهایی که برای آموزش در نظر گرفتیم عکاسی شده و سعی کردیم عکس‌ها به خوبی گویا باشد اما مطالبی نیز برای تکمیل آموزش کنار هر عکس ذکر و به زبان انگلیسی نیز ترجمه شده است. اکنون نیز در حال آماده‌سازی کتاب هستیم ولی برخی ناشران از وضعیت نه چندان خوب کتاب حرف می‌زنند.این هنرمند، زر دوزی را هنری ایرانی دانست و بیان کرد: از سال ۸۵ به بعد دور پارچه‌های فاخر ایرانی زردوزی کردم و با توجه به هزینه بالای آن اقدامی برای فروش آثار خود نکرده‌ام و درآمدی از این راه نداشتم، درواقع می‌خواهم برای نسل‌های دیگر به یادگار بماند.او همچنین گفت: این هنر از قدیم در ایران وجود داشت، تکنیک کار من زر دوزی است. سرمه دوزی و زردوزی هر کدام تکنیک خاص خود را دارند. زر دوزی عموما با سرمه‌های طلا دوخته شده و ظرافت خاصی دارد؛ اصولا در گذشته برای دوخت لباس شرف‌یابی مردانه (فراک) که پادشاه و وزرا آن را می پوشیدند استفاده می‌شد.در کل هنری که در حال فراموشی است هنر زردوزی لباسهای دربار با این تکنیک است چون بعد از انقلاب دیکر نیازی به این لباسها نبوده است.
من این تکنیک دوخت را با سرمه انجام می‌دهم. وی در ادامه افزود: درواقع تکنیک دوخت به آن شکل که با سرمه و با نقوش اسلیمی دوخته شود تا به حال نبوده و ابداع بنده است. در حال حاضر نیز قصد ثبت ملی و جهانی این هنر را دارم. درواقع می‌خواهم پیش از انتشار کتاب این هنر ثبت شود. به ویژه که بناست به زبان دیگر نیز ترجمه شود ممکن کشورهای دیگر بخواهند این هنر را نیز به نام خود ثبت کنند کما این که در هنرهای دیگر چنین کردند.
کتاب؛ ماندگارترین رسانه
مدیرعامل موسسه هنرمندان پیشکسوت در ادامه این دیدار ضمن بیان این که ابتدا این تکنیک که هنر شما بوده باید ثبت ملی و جهانی شود عنوان کرد: در حال حاضر وضعیت کتاب به ویژه کتاب نفیس چندان خوب نیست؛ این امر عوامل مختلفی همچون وجود فضای مجازی و افزایش سرعت انتقال اطلاعات دارد؛ درواقع حال کتاب خوب نیست و تیراژ آن بسیار پایین آمده است. با این حال در طول تاریخ ماندگارترین رسانه کتاب بوده است و آنقدری که کتاب بازتاب دارد صوت و تصویر بازتاب ندارد.
نیکنام حسینی‌پوردر پایان گفت: من تاکید می‌کنم دچار یاس نشوید و کار انتشار کتاب را پیگیری کنید، شما تجربه کاری خود را روی کاغذ آوردید، این کتاب باید منتشر شود تا افراد مختلف از آن بهره ببرند و بهتر است یک ناشر حرفه‌ای این کار را انجام دهد. ما نیز سعی می‌کنیم در موسسه هنرمندان پیشکسوت از این کار حمایت کنیم.
زینب سادات عارفی متخلص به «محبوب» سال ۱۳۳۶ در تهران متولد شد. او از کودکی هنر سرمه دوزی را آغاز کرد و زمانی که چهارده سال داشت، پدرش او را برای یاد گیری هنر سرمه دوزی به محله هفت تن بازار، نزد خانم کریمی برد. خانم کریمی آن زمان حدود ۷۰-۸۰ سال سن داشت و از سیزده سالگی در دربار قاجار به سوزن دوزی مشغول بود.
استاد زینب سادات عارفی یک دوره کوتاه و مقدماتی سه روزه را پیش خانم کریمی گذراند و فعالیت خود را از همان زمان شروع کرد و کار ابداع و دوخت نقشه های اسلیمی و گلهای ختایی را با متریال سرمه و با تکنیک زردوزی از سال ۷۹ بصورت حرفه ای انجام داد. او با همه مشغله هایی که داشت هرگز این هنر را کنار نگذاشت. اکنون نزدیک به پنجاه سال است که هنر زردوزی را انجام می دهد و تاکنون نمایشگاه های بسیاری را برگزار کرده که تعدادی از آن ها بین المللی بوده اند. استاد محبوب نشان مدرک درجه یک هنری دارد و تقدیر نامه های بسیاری نیز دریافت کرده است.
